HARDERWIJK – De Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) was de opmaat naar de Tweede Wereldoorlog en kent ook parallellen met de tijd van nu, hoe de wereld omgaat met de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Dat concludeert auteur Liek Mulder uit Harderwijk na het schrijven van zijn vijftigste boek. De voormalig docent geschiedenis vertelt over de impact van deze oorlog.
Presentatie van het boek Spaanse Burgeroorlog door Liek Mulder en Anne Doedens in Huis Doorn. Het eerste exemplaar is voor museumdirecteur Herman Sietsma (midden) uit Ermelo. (foto’s: Theo Scholten / Huis Doorn).
De boekpresentatie was vrijdag 6 juni in Huis Doorn, het museum waar Wilhelm II, de laatste Duitse keizer, na de Eerste Wereldoorlog heeft gewoond. Het eerste exemplaar ontving de museumdirecteur, Herman Sietsma uit Ermelo.
INTENS CONFLICT
De Spaanse Burgeroorlog is een beetje in de vergetelheid geraakt door de kort daaropvolgende Tweede Wereldoorlog. De impact was echter groot, weet Mulder. ,,Het land was verdeeld in links en rechts. Spanje was een linkse republiek. Er was een bonte verzameling linkse partijen aan de macht van communisten, socialisten en anarchisten, die werd gesteund door de Sovjet-Unie. De oorlog ontstond door een opstand van generaals tegen de linkse republiek. Zij werden gesteund door twee fascistische dictatoren, Adolf Hitler uit Duitsland en Benito Mussolini uit Italië. Die twee landen hebben de oorlog gebruikt om oorlogsmaterieel als tanks en vliegtuigen te testen. Ook voerden ze voor het eerst terreurbombardementen uit, zoals op de Baskische stad Guernica die werd platgegooid. De Russen steunden de andere kant; om het communisme in West-Europa te verbreiden leverden ze tanks en vliegtuigen, die betaald werden met de goudvoorraad van Spanje. En ze waren fel tegen Hitler. Het was niet om Spanje te helpen, maar uit eigenbelang.
Ook werden de generaals gesteund door de Katholieke kerk, aangezien de regering niet erg positief tegenover de kerk stond. Het was een intens conflict dat het land verscheurde.”
TOEKIJKEN
Destijds legden landen als Engeland en Frankrijk een cordon om Spanje en bleven neutraal. Maar ze accepteerden hoe Duitsland, Italië en Rusland daar bezig waren. Duitsland schond allerlei internationale afspraken. Er zijn in Spanje een half miljoen mensen omgekomen, maar de oorlogvoerende mogendheden werd geen strobreed in de weg gelegd.
Toen Stalin doorhad dat hij niet tegen Hitler op kon, stopte hij de hulp aan Spanje en ging met Duitsland onderhandelen. De opstandelingen wonnen, waarna dictator Franco aan de macht kwam, tot 1975. Dat was een heftige dictatuur, waarin tienduizenden mensen zijn afgemaakt die aan de ‘verkeerde kant’ stonden.
Dictatoren werden te weinig ter verantwoording geroepen of afgeremd, vindt Mulder. ,,Dat is vergelijkbaar met de huidige situatie in Oekraïne. De wereld kijkt toe en heeft bijvoorbeeld in 2014 geaccepteerd dat de Russen de Krim annexeerden. De VN veroordelen het wel, maar staan machteloos. Een dictator als Poetin wordt hierdoor gesterkt. Poetin en Trump schudden Europa echter wakker, want sinds een paar maanden lijkt Amerika een onbetrouwbare bondgenoot te zijn geworden.”
Met zijn boek wil Mulder dan ook een boodschap uitdragen. ,,De internationale wereld zou zich aan afspraken moeten houden en niet moeten accepteren dat rechten worden geschonden. Autocratische leiders moet je hard aanpakken. Doe je dat niet, dan misbruiken ze hun macht. Zoals Trump die rechters van het Internationaal Strafhof in Den Haag sancties oplegt, omdat ze Netanyahu willen vervolgen.”
Oorlogen intrigeren Mulder. Niet omdat hij er liefhebber van is, integendeel, maar omdat ze in de geschiedenis heel belangrijk zijn geweest. ,,Gevolgen zijn vaak rampzalig voor de landen die het treft en het heeft effect op de wereld. Als je een grote overwinning boekt, zoals Israël in 1967 tijdens de Zesdaagse Oorlog, moet je een tegenstander niet vernederen maar ook wat gunnen. Dat is met de Palestijnen niet gebeurd en daardoor zijn er in Israël en Gaza nog steeds grote problemen.”
Liek Mulder met zijn eerste en zijn vijftigste boek en de lesbrief waarmee het begon. (foto: Marco Jansen)
VIJFTIGSTE BOEK
Het boek is zijn elfde in een serie Oorlogsdossiers (het eerste verscheen in 2014) en zijn vijftigste boek in totaal. Mulder is daar in 1984 mee begonnen en heeft al 180.000 exemplaren verkocht. Veel boeken schreef hij met coauteur Anne Doedens uit Maartensdijk. Hij is meer onderzoeker, Mulder de verteller. Doedens doet veel historisch onderzoek en Mulder schrijft het verhaal, waarbij hij ook de eindredactie doet. ,,We werken heel goed en snel samen.”
Mulder, die dertig jaar docent geschiedenis op het CCNV is geweest, begon met schrijven na een lesbrief over Harderwijk 750 jaar. Zijn eerste schoolboek was Beeld van de twintigste eeuw in 1984. Een periode die zijn favoriete is. Inmiddels is Mulder 82 jaar, maar nog niet uitgeschreven. ,,In de goede jaren heb ik er aardig aan verdiend, het boek Geschiedenis van Nederland uit 1989 was mijn bestseller (40.000 exemplaren) en wordt nog steeds verkocht. Maar ik kan er niet van leven. Het is vooral hobby. Mijn nieuwe boek is ook al bijna klaar en verschijnt in januari. Dat gaat over de Zoetwateroorlog in het Rampjaar 1672-1673. De strijd tegen de Fransen op de rivieren en de Hollandse Waterlinie die van Amsterdam tot Gorinchem liep. Daar is weinig over bekend.”
Het boek kost € 25,99 en is verkrijgbaar bij de ‘betere boekhandels’ in de regio en online.
https://www.bol.com/nl/nl/f/spaanse-burgeroorlog/9300000207586958/
https://www.bruna.nl/ebooks/spaanse-burgeroorlog-9789464561951
https://historiek.net/franco-praalgraf-nasleep-spaanse-burgeroorlog/174506/
Bron:
