HARDERWIJK – Het Dolfinarium bestond op 8 juli 60 jaar en heeft ter gelegenheid van dit jubileum een speciale tentoonstelling ingericht. Het museum werd vrijdagavond geopend voor seizoenpashouders en medewerkers, die als eerste een kijkje konden nemen. De expositie is de hele zomer te zien.
Opening expositie op vrijdagavond 11 juli (foto: Marco Jansen)
Zomerfeest
Naast de expositie is het Dolfinarium feestelijk versierd en wordt het jubileum gevierd met het 60 jaar Zomerfeest. Vanaf zaterdag 19 juli tot en met 24 augustus is het Dolfinarium een uur langer open (van 10.00-18.00 uur), zijn er op het strand extra speelmogelijkheden met opblaaskussens en entertainment en is er aan het eind van elke dag een schuimparty.
Springkussens als extra spelattributen op het Dolfinariumstrand (foto: Dolfinarium Harderwijk)
Museum
De expositie is ingericht in een voormalige souvenirwinkel bij het Roggenrif. De afgelopen maanden is Ruby Vanes (25) hier druk mee bezig geweest. Een leuk project waar ze zeker 100 uur in heeft gestoken.
Ruby Vanes bij de opening van de expositie 60 jaar Dolfinarium met mascotte Wally (foto: Dolfinarium Harderwijk)
Passie
Ruby is in 2021 begonnen bij het Dolfinarium als stagiair bij de dierenploeg voor de opleiding dierentuin- en pretparkmanagement die ze volgde in Breda. Ze komt uit Beek, een dorpje in Limburg en reisde lange tijd 2,5 uur om naar Harderwijk te komen voor haar passie. “Ik woonde in een bed en breakfast, sinds 2,5 jaar woon ik in een appartement in Harderwijk”, vertelt Ruby, die inmiddels is doorgegroeid van teamleider naar coördinator Horeca, Retail & Educatie. Ruby kwam met het idee om een expositie over het 60-jarig bestaan te maken om zo voor de gasten de geschiedenis van het Dolfinarium in kaart te brengen.
Ruby Vanes tijdens de opening van de expositie voor medewerkers en seizoenspashouders (foto: Marco Jansen)
Vroeger werd een groot archief bijgehouden door de in Harderwijk bekende Maria Baron. Zij is nu overleden, maar de informatie is bewaard gebleven. Nog geen vijf procent van wat beschikbaar was, is door Ruby geselecteerd en een plek gegeven in het museum. “Het was een goede basis, maar het was overweldigend. Ik heb per jaartal alle informatie geordend en in tijdvakken van vijf jaar opgedeeld. Ook heb ik mensen gesproken die hier al heel lang werken en veel van de geschiedenis weten.”
Opening expositie (foto: Marco Jansen)
Aanloop
Zo worden alle hoogtepunten vanaf 1965 in de 60-jarige geschiedenis van het park uitgelicht met een verhaal per periode. De aanloop begon al ruim daarvoor. De eerste vitrinekast begint al met het jaar 1948. Toen werd De Verenigde Toeristen Bedrijven NV opgericht met als doel meer toeristen naar Harderwijk te halen. “Het begon met een rederijbedrijf dat rondvaarten organiseerde van Amsterdam richting Harderwijk en de Flevopolder die werd aangelegd. De vier luxe salonboten hadden een capaciteit voor 1800 mensen per uur.”
Tiebot: “Het begon met een strand, speeltuin en kleine horeca. Zo heeft het toerisme Harderwijk veel groei gebracht.”
Feestelijke opening met champagne en gebakjes (foto: Marco Jansen)
Koepel
Het idee voor een Dolfinarium bestond in 1955 en tien jaar later is het geopend. Destijds konden duizend gasten genieten van de dolfijnen. Drie jaar later, in 1968 is de Koepel gebouwd. Een herkenbaar, iconisch gebouw. “In die periode was het een van de meest indrukwekkende gebouwen met een capaciteit van 2150 bezoekers en het was voor die tijd ook een heel grote investering. Er stroomt meer dan 3 miljoen liter kunstmatig zeewater”, vertelt Ruby. Tiebot vult aan: “Het Dolfinarium werd mede door de Koepel in heel Nederland populair. Iedereen wilde de dolfijnen zien en ging ernaartoe, er stonden grote rijen voor. In die tijd kwamen er 1 miljoen bezoekers per jaar.”
Pionieren en onderzoeken
Langzaam bouwde het Dolfinarium steeds verder uit. Zeeleeuwen werden toegevoegd en ook walrussen kwamen er al vroeg bij, vertelt Ruby. “Het Dolfinarium was in Europa het eerste park voor walrussen. Dat was uniek, zulke dieren hadden mensen nog nooit gezien. Ook de kennis was er vanaf het begin. Zeezoogdierenspecialist Dudok van Heel en wetenschappelijk officier Eibert den Herder deden al vanaf het begin onderzoek. Er was weinig bekend in die tijd over zeezoogdieren en er was nog veel te leren. Veel wetenschappers van andere instituten namen contact op met het Dolfinarium. Er was ook een walvismuseum om de kennis te delen met bezoekers.”
Tiebot: “In Amerika was eenzelfde ontwikkeling gaande die daar iets op vooruitliep, maar in Europa was het echt pionieren en basiskennis opdoen. In dierentuinen zoals het Dolfinarium kon onder menselijke zorg veel worden ontdekt.”
Het ging goed met het Dolfinarium en in de jaren 80 was de orka Gudrun een bezienswaardigheid. Mensen hadden nog nooit zo’n groot dier in het echt gezien. Velen zullen zich ook de vaartocht in het bootje herinneren dat ze als kind met de dolfijnen hebben gemaakt. “Dit soort momenten creëert onvergetelijke herinneringen en dat is wat je wilt. Een blijvende indruk maken, mensen aan het denken zetten. Het kan aanzetten tot verdieping en natuurbehoud”, zegt Tiebot.
Dieren die in het begin uit de natuur kwamen, werden later uitgewisseld tussen dierentuinen. “Toen ontstond ook het inzicht dat zo’n groot dier meer ruimte nodig heeft dan dat wij plek hadden en in 1987 verhuisde Gudrun naar Amerika.”
Ruby Vanes en Alex Tiebot zijn trots op het eindresultaat (foto: Marco Jansen)
Vermaak
Het Dolfinarium groeide uit tot populaire attractie er was veel te zien, te leren en te bewonderen en er werden veel schoolreisjes naartoe georganiseerd. Het aanbod werd groter en de verblijftijd werd langer. Ruby: “In die tijd was het ook nog veel entertainment van high dive shows van duikers tot Tsjechisch poppentheater. En in 1989 was de eerste 3D film van Europa ook in het Dolfinarium, wat in 1993 een vervolg kreeg met de simulatie SOS Barracuda.”
Opvang en lagune
Begin jaren 90 werd Fort Heerewich, het onderzoekscentrum voor dolfijnen opgericht (1991) en dat jaar werd ook het Roggenrif gebouwd. Ruby: “De kennis werd gebruikt om dieren op te vangen, beter te maken en terug te zetten in zee. Fort Heerewich werd later SOS Dolfijn en is verplaatst naar landgoed Dierenpark Hoenderdaell.”
In 1997 is de lagune geopend, een buitenverblijf met 15 miljoen liter zeewater. Tiebot: “Dit is uniek en nog steeds het grootste dolfijnenverblijf van Europa. Een heel ecosysteem van zeewater, krabbetjes, kreeftjes en garnalen werd naar Harderwijk geïmporteerd met binnenvaartschepen. Een enorme operatie en ook een enorme investering, die wel weer een impuls aan de bezoekerscijfers gaf. Je kon de dieren door de glaswand zien en later kwam er ook een restaurant.”
Expositie overzicht
Vernieuwende voorstelling
In 2013 heeft de voorstelling Aquabella de IAAPA Brass Ring Award gewonnen voor beste show ter wereld. Ruby: “Bezoekers werden meegenomen naar verschillende werelddelen en ondergedompeld in een natuurverhaal. Met video was er meer mogelijk qua projectie op een waterscherm. Dit gaf weer een nieuwe beleving waardoor bezoekers nog meer betrokken werden.”
Koerswijziging
In 2017, het jaar dat Tiebot (37) uit Hulshorst directeur werd van het Dolfinarium, is een koerswijziging ingezet. Tiebot: “We zijn als park meer de educatieve kant opgegaan, Oceanica was een voorstelling met meer diepgang. Er is niet meer ingezet op verbreding van dieren, maar op verbreding van product. Dit door uitbreiding van het waterpark en versterking van educatieprogramma’s. Ook het voortplantingsprogramma is op pauze gezet. Er waren genoeg dolfijnen en er werd ook kritischer naar gekeken.”
Toekomstvisie
Het Dolfinarium werkt aan toekomstplannen, al wil Tiebot, die al 15 jaar op het park werkt, daar inhoudelijk nog niet op ingaan. “We zien voor onszelf een rol als modern kenniscentrum en niet meer als traditioneel showpark van 30 jaar geleden. We zetten nog sterker in op educatie. Van inzet schoollessen tot bijbrengen van kennis aan bezoekers. Er is ook wetenschappelijk nog veel te leren. Door verbreding van het leisure aanbod zien we het Dolfinarium als een leuk dagje uit. Maar we willen vooral ook mensen inspireren met een bezoek. We willen de nieuwe generaties blijven inspireren en aanzetten tot natuurbehoud. Onze boodschap is dat het niet goed gaat met de oceanen. Je kan naar een film kijken of een boek lezen, maar het beklijft pas echt als je geïnspireerd raakt. Dat kan bij ons in het Dolfinarium.”
